به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، کرسی علمی- ترویجی"حوزه معنایی تربیت در قرآن کریم و جایگاه تزکیه در آن" با ارائه حجت الاسلام علی فتحی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ و ناقدی حجت الاسلام سید محمود طیب حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و حجت الاسلام سید علی حسینی زاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد.
حجت الاسلام فتحی از نیاز بشر به تربیت درونی و بیرونی گفت و قرآن را کتاب تربیت و انسان سازی دانست و به بیان اصطلاحات این موضوع پرداخت.
حجت‌الاسلام فتحی ضمن اشاره به حوزه واژگانی و نظریات این حوزه گفت: زبان حد فاصل میان جهان واقعیت ها و مفاهیم ذهنی خارج قرار می گیرد. واژه ها را نباید به صورت منفرد و جزیره ای بررسی کنیم بلکه باید به رابطه معنایی هر واژه با واژه های مرتبط دقت کرد لذا واژه ها شبکه پیچیده ای از معانی را باهم دارند که با ملاحظه آنها می توان به حوزه واژگانی و جهان بینی رسید.
وی به اثرات بعضی نویسندگان در این زمینه اشاره و عنوان کرد: برخی نویسندگان گفته اند که تربیت این کشش را ندارد که به عنوان محور تربیت مصطلح قرار بگیرد لذا عبودیت را مفهوم کانونی تربیت قرار داده اند.
وی با بیان حوزه معنا شناسی تربیت در قرآن عنوان کرد: قرآن یک مجموعه منسجم است همه واژگان و مفاهیم به کار رفته در قرآن با هم ارتباط دارند بنابراین با بررسی یک واژه نمی‌توان مفهوم آن واژه را مشخص کرد بلکه باید آن واژه را در کل قرآن بررسی کرد با بررسی در تمام کتب لغت در معناشناسی واژه تربیت در قرآن به سه معنای علو،رشد،فزونی می رسیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه مطرح کرد: در فرهنگ قرآن و اسلام تربیت قبل از تولد شروع می شود ، برخی تربیت را به عنوان مالک و تدبیر آورده اند و در جایی اطلاق می شود که چیزی را پرورش داده تا از نفع و فایده آن استفاده کرد و تربیت را از رب گرفته اند که این صرفا ادعاست ، که رَبَوَ از رب نیست و معنای استلزامی آن است.
حجت‌الاسلام حسینی زاده که به عنوان ناقد در کرسی علمی ترویجی حضور داشت در ادامه گفت:تربیت از ربو است چرا که اگر از ربب باشد لازمه آن این است که همراه اختیار و آگاهی باشد و تربیت بعد از بلوغ باشد و رب به معنای مالک و مدبر است و اگر از ربب بگیریم به این معنی است که خود او مالک و مدبر است نه اینکه خدا.
وی در ادامه افزود: واژه تربیت در قرآن به کار نرفته بلکه مشتقات آن به کار رفته است که نمی توان گفت از ریشه ربو است ممکن است از ریشه ربی یا... باشد .در روایات هم همین طور.
حجت‌الاسلام حسینی زاده با تاکید بر اینکه در روایات و قرآن کریم واژه تربیت به کار نرفته بیان کرد: در روایت واژه کانونی تربیت تأدیب است و در قرآن واژه کانونی تربیت هدایت است .با بیان قرائن و اشاره به آیات قرآن کریم تربیت از ماده ربو را تربیت جسمی دانست.
وی در نقد اینکه حجت‌الاسلام فتحی تزکیه و تربیت را معادل هم بیان کرده یادآور شد: تربیت دارای چند معنا و تعریف و اصطلاح است و با اشاره به عبارت وَیُزَکّیهِم وَیُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَةَ در آیه ۲سوره مبارکه جمعه گفت اگر تربیت معادل تزکیه باشد چرا تزکیه در مقابل تعلیم قرار گرفته ، به عبارت دیگر گسترده ترین معنا در معادل تربیت واژه هدایت است که گاهی به صورت عملی است و گاهی هم غیر عملی.یکی از این دلایل این است که تزکیه خود تربیتی و تربیت دگر تربیتی است.
حجت‌الاسلام طیب حسینی به عنوان ناقد دیگر این کرسی علمی ترویجی حضور داشت و در سخنانی، گفت: باید تحول معنایی را در کلمات در نظر گرفت چون امکان دارد یک واژه یکبار در یک معنا به کار رود و بار دیگر توسعه پیدا کند و احتمال دارد در واژه تربیت نیز این گونه باشد.
وی، با اشاره به کتاب معجم الوسیط که معاصر و دقیق است بیان کرد: ربب و ربیبه فقط در صرفا رشد جسمانی مطرح است و رشد تربیتی و معنوی منظور نیست .
این محقق حوزوی، در ادامه افزود: ممکن است قرآن کریم بار معنایی جدید به واژه ها داده باشد، گرچه کلمه یربّی و ربّی به معنی رشد اخلاقی است ولی احتمال دارد در رشد جسمانی به کار رفته باشد.
حجت‌الاسلام طیب حسینی با بیان اینکه کلمات در قرآن مترادف نیستند اضافه کرد: در این مقاله تفاوتی در شواهد تزکیه و تربیت نیامده است و تمایز معنایی تزکیه در قرآن و تربیت در قرآن با توجه به منابع لغوی باید برجسته تر باشد.
لازم به ذکر است: دبیر علمی این کرسی علمی ترویجی حجت‌الاسلام محمد داودی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بود.
